تحولات بهرهوری در کشورهای مختلف جهان طی بیست سال گذشته تصویری روشن از مسیر توسعه اقتصادی و چالشهای پیشرو ارائه میدهد. بهرهوری که بر اساس میزان تولید کالا و خدمات در هر ساعت کار سنجیده میشود، یکی از مهمترین شاخصهای کارآمدی اقتصاد و سطح رفاه اجتماعی به شمار میرود.
ایرلند؛ جهشی چشمگیر اما وابسته به شرکتهای چندملیتی
ایرلند در صدر جدول جهانی بهرهوری قرار گرفته است. این کشور توانسته از سال ۲۰۰۵ تا ۲۰۲۵ بهرهوری خود را از حدود ۶۹ دلار به بیش از ۱۳۹ دلار در هر ساعت افزایش دهد؛ رشدی بیش از ۱۰۰ درصد. با این حال، بخش بزرگی از این جهش ناشی از حضور غولهای فناوری و داروسازی مانند اپل، گوگل و فایزر است که سود و داراییهای فکری خود را در ایرلند ثبت میکنند. بنابراین، آمار بالای بهرهوری ایرلند بیشتر بازتابی از سیاستهای مالیاتی و حسابداری شرکتهای چندملیتی است تا رشد واقعی در ساختار اقتصادی داخلی.
چین؛ رشد خیرهکننده اما کندتر از گذشته
چین از سال ۲۰۰۵ تاکنون بیش از ۳۴۰ درصد رشد بهرهوری داشته و رقم آن از ۴.۵ دلار به نزدیک ۲۰ دلار در هر ساعت رسیده است. این جهش در دهه ۲۰۱۰ بهواسطه مدرنسازی کارخانهها، توسعه زیرساختها و ادغام در زنجیرههای جهانی تولید رخ داد. با این حال، در سالهای اخیر سرعت رشد کاهش یافته است. افزایش دستمزدها و بلوغ بخش تولید باعث شده ادامه پیشرفت بیشتر به اتوماسیون، هوش مصنوعی و نوآوری در خدمات وابسته باشد.
عربستان سعودی؛ کاهش بهرهوری در اقتصاد نفتی
برخلاف چین و ایرلند، عربستان سعودی طی دو دهه گذشته با افت بهرهوری مواجه شده است. این شاخص از ۸۵ دلار در سال ۲۰۰۵ به حدود ۵۶ دلار در ۲۰۲۵ کاهش یافته است. دلایل اصلی این روند شامل سقوط قیمت نفت در میانه دهه ۲۰۱۰ و محدودیتهای تولید ناشی از توافقات اوپکپلاس بوده است. هرچند برنامه «چشمانداز ۲۰۳۰» تلاش دارد اقتصاد کشور را متنوع کند و بخشهای غیرنفتی را توسعه دهد، اما وابستگی شدید به هیدروکربنها همچنان مانع اصلی رشد پایدار است.
اقتصادهای پیشرفته؛ ثبات و رشد تدریجی
ایالات متحده، آلمان و فرانسه طی بیست سال گذشته افزایشهای پیوستهای در بهرهوری ثبت کردهاند. آمریکا از ۶۳ دلار به بیش از ۸۱ دلار، آلمان از ۶۶ دلار به ۸۰ دلار و فرانسه از ۷۲ دلار به ۸۲ دلار رسیدهاند. این رشد پایدار نتیجه اتوماسیون پیشرفته، سرمایهگذاری در آموزش نیروی کار و نوآوری صنعتی است. در مقابل، کشورهایی مانند ژاپن و بریتانیا به دلیل جمعیت سالخورده و سرمایهگذاری محدود، رشد کندتری داشتهاند.
نروژ؛ نمونه موفق مدیریت منابع طبیعی
نروژ با بهرهوری بیش از ۱۲۳ دلار در هر ساعت یکی از بالاترین جایگاهها را در جهان دارد. این موفقیت حاصل مدیریت هوشمندانه منابع طبیعی، سرمایهگذاری صندوق ثروت ملی و نیروی کار ماهر است. برخلاف عربستان، این کشور توانسته وابستگی به نفت را با سیاستهای پایدار و متنوعسازی اقتصادی کنترل کند.
کلام آخر
بررسی دادههای سازمان بینالمللی کار نشان میدهد که مسیر بهرهوری در جهان بسیار متفاوت است. برخی کشورها مانند ایرلند و چین جهشهای چشمگیر داشتهاند، هرچند با چالشهای ساختاری روبهرو هستند. در مقابل، اقتصادهای نفتی مانند عربستان با کاهش بهرهوری مواجه شدهاند. در نهایت، کشورهای پیشرفته اروپایی و آمریکایی با رشد تدریجی و پایدار همچنان در صدر جدول قرار دارند و نشان میدهند که سرمایهگذاری در فناوری، آموزش و مدیریت منابع کلید اصلی افزایش بهرهوری است.
