قاسم مکارم شیرازی، چهرهای شناختهشده در عرصههای سیاسی و اجرایی کشور، بار دیگر در مرکز توجه رسانهها قرار گرفته است. پس از صدور حکم محکومیت او به ارتشا، نامش دوباره به تیتر خبرها بازگشته؛ فردی که سالها بهعنوان بازرس ویژه و مشاور عالی وزیر راه و شهرسازی فعالیت داشت و در فرآیند انتصابات کلیدی این وزارتخانه نقش پررنگی ایفا میکرد.
بر اساس اطلاعات منتشرشده، پرونده قضایی اخیر نشان میدهد که مبالغ کلانی در قالب رشوه برای حفظ یا واگذاری پستهای مدیریتی دریافت شده است. این موضوع نهتنها ابعاد تازهای از نفوذ و قدرت او را آشکار کرده، بلکه بار دیگر نگاهها را به مسئله نظارت بر انتصابات در دستگاههای دولتی معطوف ساخته است.
انتشار حکم دادگاه، موجی از پرسشهای جدی درباره میزان شفافیت در ساختار اداری و سازوکارهای نظارتی ایجاد کرده است. کارشناسان معتقدند چنین پروندههایی نشاندهنده ضعف در کنترلهای داخلی و نبود سازوکارهای مؤثر برای جلوگیری از فساد سازمانی است.
این اتفاق یادآور اهمیت اصلاحات ساختاری در نظام مدیریتی کشور است؛ اصلاحاتی که میتواند با ایجاد فرآیندهای شفاف، نظارت مستقل و پاسخگویی بیشتر، اعتماد عمومی را بازسازی کند. پرونده مکارم شیرازی تنها یک نمونه از چالشهای گستردهتر در حوزه مدیریت و انتصابات است و بار دیگر ضرورت توجه جدی به سلامت اداری و مقابله با فساد را برجسته میسازد.
قاسم مکارم شیرازی، بازرس ویژه و مشاور عالی رستم قاسمی در وزارت راه و شهرسازی دولت سیزدهم، حدود سه سال پیش ناگهان به یکی از چهرههای خبرساز کشور تبدیل شد؛ نه بهخاطر نام خانوادگی «مکارم شیرازی» و نسبت دوری که با خانواده یک مرجع تقلید داشت، بلکه بهدلیل پروندهای سنگین از رشوهگیری و سوءاستفاده از موقعیت شغلی.
در آن زمان اعلام شد محمدقاسم مکارم شیرازی در جلسهای که برای دریافت رشوه ارزی ترتیب داده بود، بازداشت شده است. همان روزها شایعاتی منتشر شد مبنی بر اینکه این ماجرا باعث شد رستم قاسمی، وزیر وقت راه و شهرسازی، تصمیم به استعفا بگیرد.
از شهریور ۱۴۰۱ که خبر دستگیری او منتشر شد تا امروز، قاسم مکارم شیرازی همواره «مرد در سایه وزارت راه» و دست راست رستم قاسمی توصیف میشد. اکنون حکم قطعی او صادر شده؛ حکمی برای مشاوری که در کمیسیون انتصابات وزارتخانه نفوذ عمیقی داشت و بهگفته اسناد پرونده، با پستفروشی و دخالت در انتصابات مدیریتی، از موقعیت خود سوءاستفاده میکرد. رستم قاسمی هم که چند سالی است که دار فانی را وداع گفته و دستش از دنیا و پاسخگویی درباره این پرونده کوتاه است.
قاسم مکارم شیرازی کیست؟
قاسم مکارم شیرازی متولد سال ۱۳۶۳ در شهرستان لامرد استاد فارس است که برخی او را نوه آیت الله ناصر مکارم شیرازی و برخی دیگر برادرزاده این مرجع تقلید شیعه و حتی نوه برادر او میدانند. او در حساب شخصی توییترش تحصیلات خود را فوق لیسانس علوم سیاسی و دکتری روابط بین الملل معرفی کرده است.
ازجمله سوابق اجرایی که خود قاسم مکارم شیرازی در توییتر به آن اشاره کرده میتوان به مشاور بین الملل شرکت بازرگانی پردیس بانک رفاه ایران و مشاور بین الملل شرکت مهندسی ایران (ایریتک) اشاره کرد.
محمد قاسم مکارم شیرازی مشاور اجرایی محمدباقر قالیباف، رئیس فعلی مجلس در دوره شهرداری تهران، مشاور مرتضی طلایی نایب رییس شورای اسلامی شهر تهران در دوره چهارم و مدتی نیز رئیس دفتر سید احمدرضا دستغیب (فرزند سید فخرالدین) بوده است.
قاسم مکارم شیرازی در انتخابات مجلس شورای اسلامی سال ۱۳۹۸ از حوزه انتخابیه تهران نامزد شد و ۲۰ روز مانده به انتخابات حوزه انتخابیه خود را به شیراز تغییر داد و در آن زمان هزینه های تبلیغات و پشتیبانی ستادهای انتخاباتی خود را در توییتر ۵۸ میلیون تومان اعلام کرد. او در انتخابات مجلس خود را انتخاب اول جوانان شیراز میدانست، اما در نهایت با کسب ۷۶۵۰ رای، نتوانست به مجلس شورای اسلامی راه یابد.
در انتخابات ریاستجمهوری سال ۱۴۰۰ نیز، مسئولیتهای ستاد انتخاباتی رستم قاسمی بر عهده او بود. هرچند رستم قاسمی درنهایت برای نامزدی ریاست جمهوری رد صلاحیت شد. پس از حضور قاسمی در وزارت راه، گفته شد که قصد داشته مکارم را به عنوان رئیس دفتر و مدیرکل حوزه ریاست منصوب کند؛ تصمیمی که عملی نشد. اما او در نهایت بهعنوان بازرس ویژه و مشاور عالی وزیر منصوب شد و نقش مهمی در کمیته شایستهگزینی وزارت راه یافت؛ جایی که انتصابات کلیدی زیر نظر او انجام میشد.
ناگفته نماند که گزارشهای غیررسمی، فساد در پروژههای شهر جدید پردیس و دیگر طرحهای بزرگ شهرسازی را از دلایل بازداشت قاسم مکارم شیرازی دانستهاند.
واکنش دفتر آیتالله مکارم شیرازی به بازداشت قاسم مکارم
پس از بازداشت او، دفتر آیتالله العظمی مکارم شیرازی اطلاعیهای صادر و تأکید کرد:
نامبرده از فرزندان یا نوادگان مرجعیّت معظم نیست بلکه از منسوبین برادر مکرّم ایشان میباشد.
البته در همین اطلاعیه هم ارتباط با بیت آیتالله تکذیب شد نه نسبت خانوادگی عمومی. این اطلاعیه درواقع پاسخ به گمانهزنیهایی بود که تلاش میکردند پرونده فساد را به بیت مرجع تقلید پیوند بزنند. دفتر آیتالله مکارم شیرازی مشخصاً در آن زمان تازه از زیر بار اخبار مربوط به نقش و پیوند بیت این مرجع تقلید با تجارت شکر بیرون آمده بود؛ و باز شدن پرونده دیگری که نام متهم آن با نام آیتالله مطابقت داشت، مشکل جدیدی ایجاد میکرد.
نخستین بار عباس پالیزدار بود در سال ۱۳۸۷ چندین شخصیت سیاسی و مذهبی را به فساد مالی متهم کرد و نام آیتالله مکارم نخستین بار در این ادعاهای پالیزدار مطرح شد. پالیزدار در آن مقطع یکی از مقامهای کمیته تحقیق و تفحص مجلس هفتم بود که تاکید داشت:
در مورد سلطان شکر و مافیای شکر باید بگویم که آنها حاضر بودند ۷۰۰ میلیارد بدهند که پرونده را از زیر ضرب بیرون ببرند. در مافیای شکر مدلل کارگزار و داماد یکی از علمای اعلام است.
بهار سال ۱۳۹۸ مایک پومپئو، وزیر امور خارجه دولت نخست ترامپ، آیتالله مکارم شیرازی را متهم کرد که با تجارت شکر بیش از صد میلیون دلار درآمد داشته است. همین شد که در خرداد ۱۳۹۸ دفتر این مرجع تقلید در بیانیهای نوشت:
این سخنان کذب محض است و بارها این مسائل را تکذیب کردهایم؛ نه یک سهم از کارخانهای در اختیار آیتالله العظمی مکارم شیرازی میباشد و نه یک گرم شکر.
هم در سالهای قبل از اظهارات و ادعاهای پمپئو و هم در سالهای بعد تصویر سند واگذاری کارخانه دزفول نیز در فضای رسانهای و مجازی منتشر شده بود که امضای مکارم شیرازی ذیل ان درج شده بود. در بیانیه خرداد سال ۱۳۹۸ دفتر او در این باره نیز توضیح داد:
بیش از بیست سال قبل جمعی از خیرین سهامی از آن کارخانه را برای حوزه علمیه خریداری کردند؛ بعد از مدت کوتاهی که دیدند نمیتوانند مشکلات را حل کنند، آن را به دیگران واگذار کردند و وجه آن، برای ساختن مسجد، مدرسه و خانه عالم در مناطق محروم مصرف شد و معظم له یک ریال از آن را در اختیار نداشته و ندارند و این مساله در همان زمان (بیش از بیست سال قبل) خاتمه یافته است.
در همین بیانیه دفتر آیت الله مکارم شیرازی هر نوع ارتباط بین مدلل و این بیت را تکذیب و تاکید کرد که:
ارتباط خانوادگی آقای مکارم با «فردی به نام مدلل» هم در بیانیه دفتر او تکذیب شده است و آمده که هیچ یک از اعضای خانوادهاش با این شخص ارتباطی ندارند.
ماجرای دستگیری قاسم مکارم شیرازی و پرونده پست فروشی میلیاردی
براساس گزارش ایسنا، حکم قطعی قاسم مکارم شیرازی روز پنجشنبه ۱۳ آذر صادر شد. بر اساس این حکم، او به اتهام ارتشا به حبس، انفصال از خدمت و ممنوعیت خروج از کشور محکوم شده است.
طبق مفاد پرونده، مکارم با سوءاستفاده از نفوذ خود در انتصاب و ابقای مدیران، برای حفظ یا واگذاری پستها پول مطالبه میکرد و در قبال دریافت وجه، پیشنهاد خود را به مدیران ارائه و در صورت عدم قبول مدیران، موجبات عزل آنها را فراهم میساخت. در یکی از موارد، از طریق رابطش به یک مدیر پیشنهاد داده بود برای ابقا در سمتش ۱۲ میلیارد تومان بپردازد. پس از رد این پیشنهاد، گزارشسازی علیه همان مدیر را آغاز کرد تا زمینه عزل او را فراهم کند.
مدیر معزول که ماجرا را به نهاد اطلاعاتی گزارش کرده بود، با هماهنگی نهاد امنیتی دوباره با رابط مکارم تماس گرفت و اعلام آمادگی کرد که پیشنهاد را بپذیرد. در این مرحله، رابط گفت «سرقفلی پست مدیریتی» ۲۵ میلیارد تومان است! پس از مذاکره، طرفین بر سر مبلغی توافق کردند. هنگام پرداخت وجه، رابط در حین خروج از محل قرار همراه با پول رشوه دستگیر شد. در ادامه، قاسم مکارم شیرازی نیز در نیمهشب و هنگام ملاقات مخفیانه با رابط در یک پارک! برای دریافت پول، توسط مأموران وزارت اطلاعات بازداشت میشود.
واکنش نماینده مجلس به بازداشت مشاور وزیر راه و شهرسازی
خبر بازداشت قاسم مکارم شیرازی در اواسط تابستان سال ۱۴۰۱، سبب شد تا بسیاری از چهرهها به این خبر واکنش دهند؛ در همان زمان، اردشیر مطهری نماینده گرمسار و آرادان در مجلس پیرامون بازداشت قاسم مکارم شیرازی در توییتر خود نوشت:
شنیدید میگن مشاور عالی و بازرس ویژه رستم قاسمی بازداشت شد؟! ماموران وزارت اطلاعات، قاسم مکارم شیرازی را دقیقاً سر قراری که برای دریافت رشوه به صورت یورو ترتیب داده بود، دستگیر کردهاند.از آن روز هم رستم قاسمی کمردرد گرفته، بستری شده. حالا کجا بستری شده نمیدونم.میگن دیگه، ما نمیگیم.
رستم خان، شفاف سازی کن لطفا!
از آقازاده چه خبر؟
از جعفری و درویش زاده چه خبر؟
از تربتی و یوسف پورآذر درخصوص زمین های پردیس بومهن چه خبر؟
او همچنین در توییت دیگری نوشت:
رستم قاسمی از زمان بازداشت مشاور و بازرس ویژه اش، به جای اینکه پاسخگوی ابهامات باشد روی تخت افتاده است. این درست نیست. باید بلند شود و پاسخ گوی سوالات و ابهامات مردم و نمایندگان باشد.
واکنش عباس عبدی به دستگیری قاسم مکارم شیرازی
عباس عبدی فعال سیاسی اصلاح طلب نیز در همان زمان و در واکنش به دستگیری قاسم مکارم شیرازی، مشاور عالی رستم قاسمی وزیر راه و شهرسازی در توییتی نوشت:
گرچه نهایتا نهادهای مربوط مجبور میشوند در باره قاسم مکارم شیرازی توضیح دهند، پس بهتره پیش از شکلگیری افکار عمومی اطلاعرسانی دقیق کنند. این درست نیست که خانمی را به اتهام عادی و آشکار به تلویزیون آورد، ولی در باره این شخص سکوت کرد. پیشنهاد میشود کلیپ انتخاباتی او هم منتشر شود.
جزئیات حکم قضایی قاسم مکارم شیرازی
براساس حکم صادر، محمدقاسم مکارم متهم ردیف اول پرونده به اتهام شروع ارتشا به ۴ سال و ۱۱ ماه حبس تعزیری، انفصال از خدمات عمومی و دولتی به مدت ۲ سال و منع از خروج از کشور به مدت ۲ سال محکوم شد.
رضا دریانورد رابط قاسم مکارم در وزارتخانه راه و شهرسازی نیز به اتهام مساعدت در دریافت رشوه به ۲ سال و ۱۱ ماه حبس تعزیری، پرداخت جزای نقدی، انفصال از خدمات عمومی و دولتی به مدت ۲ سال و منع از خروج از کشور به مدت ۲ سال محکوم شد.
نسبت قاسم مکارم شیرازی با حضرت آیتالله العظمی مکارم شیرازی چیست؟
پس از انتشار برخی اخبار در مورد نسبت فامیلی قاسم مکارم شیرازی، مشاور وزیر راه آن زمان که به تازگی هم بازنشسته شده بود، با آیت الله ناصر مکارم شیرازی، موضوع را تکذیب کرده و توضیحاتی ارائه داد:
چند روزی است انتشار خبر برخورد با مشاور یکی از وزرا موجب پخش شایعات و بهانهای برای دروغ و نفرت پراکنی دشمنان در میان مردم شریف و متدین گردیده است.
به علت عدم ارتباط موضوع با دفتر حضرت آیت الله العظمی مکارم شیرازی، در ابتدا بنابر موضع گیری خاصی نبود؛ امّا با گذر زمان و ادامه شایعه سازی ها، بیان نکات زیر ضروری به نظر می رسد:
اولاً؛ شخص نامبرده از فرزندان یا نوادگان مرجعیّت معظم نیست بلکه از منسوبین برادر مکرّم ایشان است.
ثانیاً؛ وی هیچ گونه ارتباط کاری با این بیت و دفتر نداشته و ندارد و هیچ گاه از جانب این مجموعه مورد حمایت یا سفارشی قرار نگرفته است.
ثالثاً؛ انتساب افراد به بزرگان نه باعث تایید آنهاست و نه مایه محدودیت؛ بلکه هر کس بر حسب شرایط و توانمندی های خود و بر طبق قوانین می بایست به کار گرفته شود و پاسخگوی اعمال خود باشد. سزاوار است اگر کسی قصد بهره برداری از انتساب به بیت مرجعیت یا دفتر معظم له را داشت از وی پذیرفته نشود و مراتب جهت اقدام مقتضی به اطلاع این دفتر رسانده شود.
رابعاً؛ انتظار می رود مسئولین نظارتی و قضایی به عنوان مرجع تشخیص و تصمیم گیری نسبت به این اتهامات و موارد مشابه دیگر که دشمنان به شایعه پراکنی علیه بزرگان دین و انقلاب می پردازند به روشنگری و تنویر افکار عمومی بپردازند تا در این شرایط سخت اعتماد و اعتقادات مردم شریف و متدین به بازی گرفته نشود.
کلام آخر اینکه عزت به دست خداست و کینه ورزان و دشمنان دین و این ملت در طول تاریخ سعی در مخدوش کردن مقدّسات و چهره اولیاء و بزرگان و تضعیف اعتقادات مردم داشته اند؛ اما همیشه دست قدرت خدا برتر از سعی باطل آنها بوده است و دشمنان و ایادی آنان، هرگز راه به جایی نبرده اند.
از خداوند متعال نصرت و پیروزی ملت شریف ایران و مسلمانان جهان را بر تمامی دشمنان و مستکبران و فتنه انگیزان مسئلت داریم.
والسلام علیکم و رحمه الله
دفتر حضرت آیت الله العظمی مکارم شیرازی
۱۳ شهریور ۱۴۰۱
