پژوهشی گسترده در برزیل نشان داده است که توانایی نشستن و برخاستن از زمین بدون استفاده از دست یا زانو، می‌تواند به‌طور قابل‌توجهی با خطر مرگ در ده سال آینده مرتبط باشد. این آزمون که با عنوان «آزمون نشستن-برخاستن» (Sitting-Rising Test یا SRT) شناخته می‌شود، توسط کلودیو گیل آراوجو و تیمش در کلینیک پزشکی ورزشی CLINIMEX در ریو دو ژانیرو طراحی شده و نتایج آن در نشریه European Journal of Preventive Cardiology منتشر شده است.
در این مطالعه، ۴۲۸۲ فرد بزرگسال بین ۴۶ تا ۷۵ سال شرکت کردند. از آن‌ها خواسته شد تا روی زمین بنشینند و بدون استفاده از دست، زانو یا تکیه‌گاه، دوباره برخیزند. برای هر حرکت نشستن و برخاستن، ۵ امتیاز در نظر گرفته شد و به‌ازای هر نوع کمک (مانند استفاده از دست یا زانو)، یک امتیاز کسر می‌شد. همچنین اگر فرد در حین انجام حرکت تعادل خود را از دست می‌داد، نیم امتیاز دیگر نیز کم می‌شد. مجموع امتیاز نهایی بین ۰ تا ۱۰ محاسبه می‌شد.
نتایج این پژوهش حیرت‌انگیز بود: افرادی که امتیاز کامل ۱۰ را کسب کردند، تنها ۳.۷ درصد احتمال مرگ در طول ۱۲ سال آینده داشتند. در مقابل، کسانی که امتیاز آن‌ها بین ۰ تا ۴ بود، با احتمال ۴۲ درصدی مرگ روبه‌رو بودند. این یعنی افرادی با پایین‌ترین امتیاز، ۶ برابر بیشتر از افراد با امتیاز کامل در معرض مرگ ناشی از بیماری‌های قلبی یا علل طبیعی قرار داشتند.
این آزمون برخلاف تست‌های سنتی که فقط یک جنبه از آمادگی جسمانی را می‌سنجند، هم‌زمان چهار مؤلفه کلیدی را ارزیابی می‌کند: قدرت عضلات، انعطاف‌پذیری، تعادل و ترکیب بدنی. به گفته آراوجو، این آزمون ساده اما جامع، می‌تواند مکملی ارزشمند برای معاینات بالینی باشد و اطلاعاتی ارائه دهد که از طریق فشار خون یا ضربان قلب به‌دست نمی‌آیند.
در طول دوره پیگیری ۱۲ ساله، ۱۵.۵ درصد از شرکت‌کنندگان جان خود را از دست دادند. از این میان، ۳۵ درصد به دلیل بیماری‌های قلبی، ۲۸ درصد به علت سرطان و ۱۱ درصد بر اثر بیماری‌های تنفسی مانند ذات‌الریه فوت کردند. حتی افرادی با امتیاز متوسط (۴.۵ تا ۷.۵) نیز دو تا سه برابر بیشتر از افراد با امتیاز ۱۰ در معرض خطر مرگ قرار داشتند.
برای انجام این آزمون در خانه، کافی است روی سطحی صاف و بدون لغزش بایستید، پاها را کمی از هم باز کنید، یکی را جلوتر بگذارید، به‌آرامی روی زمین بنشینید و سپس بدون استفاده از دست یا زانو، دوباره برخیزید. توصیه می‌شود فردی کنار شما باشد تا در صورت از دست دادن تعادل، از افتادن جلوگیری کند. اگر محدودیت حرکتی یا مشکلات مفصلی دارید، بهتر است این آزمون را انجام ندهید یا با پزشک مشورت کنید.
نکته مهم این است که این آزمون جایگزین معاینه پزشکی نیست، اما می‌تواند زنگ خطری برای توجه بیشتر به سلامت جسمی باشد. اگر امتیاز پایینی کسب کردید، به‌معنای پایان راه نیست، بلکه فرصتی است برای تقویت عضلات، بهبود تعادل و افزایش انعطاف‌پذیری از طریق ورزش‌های مناسب. به گفته پژوهشگران، حتی افراد ۹۵ ساله نیز توانسته‌اند با تمرین، امتیاز خود را بهبود دهند.
در دنیایی که اغلب برای سنجش سلامت به سراغ آزمایش‌های پیچیده و گران‌قیمت می‌رویم، این آزمون ساده یادآور این حقیقت است که گاهی پاسخ‌های مهم در حرکات ابتدایی و روزمره نهفته‌اند. شاید وقت آن رسیده باشد که از خود بپرسیم: آیا می‌توانم بدون کمک از زمین بلند شوم؟
