در سال ۱۹۹۳، تصویری تکاندهنده از سودان منتشر شد که وجدان جهانی را به لرزه انداخت: کودکی نحیف و گرسنه، خمیده بر زمین، در حالیکه لاشخوری در فاصلهای نزدیک منتظر مرگ او بود. این عکس که بعدها با عنوان «کودک و لاشخور» شناخته شد، توسط کوین کارتر، عکاس اهل آفریقای جنوبی ثبت شد و به یکی از تأثیرگذارترین نمادهای تصویری قرن بیستم تبدیل گشت.
انتشار این تصویر در روزنامه نیویورک تایمز، نگاه جهانیان را به بحران انسانی و قحطی در سودان معطوف کرد و موجی از همدلی و خشم را در سراسر جهان برانگیخت. اما در پس این موفقیت رسانهای، سرنوشت شخصی عکاس به سمت تاریکی رفت. کارتر که با این عکس جایزه پولیتزر را دریافت کرد، درگیر فشارهای روانی و انتقادات اخلاقی شد از جمله پرسشهایی درباره اینکه چرا به کودک کمک نکرد.
این تصویر نهتنها سندی از رنج انسانی در یکی از بحرانیترین نقاط جهان بود، بلکه به نقطهای دردناک در زندگی خالقش تبدیل شد؛ نقطهای که مرز میان ثبت حقیقت و مسئولیت انسانی را به چالش کشید.
ثبت تصویری که وجدان جهان را بیدار کرد
کوین کارتر بهعنوان عضو گروهی از عکاسان جنگ به نام «باشگاه بنگ بنگ» (Bang Bang Club) برای پوشش جنگ داخلی و قحطی سودان به آن کشور رفت. در روستایی بهنام آیود، او کودکی نحیف را دید که در مسیر رسیدن به مرکز تغذیه بر زمین افتاده بود. دقایقی بعد، یک لاشخور (کرکس) در نزدیکی او فرود آمد. کارتر به گفته خودش ۲۰ دقیقه منتظر ماند تا پرنده به کودک نزدیک شود، سپس عکس را گرفت و بلافاصله پرنده را ترساند.
عکس در ۲۶ مارس ۱۹۹۳ در نیویورک تایمز با عنوان لاشخور و دخترک منتشر شد و سال بعد جایزه معتبر پولیتزر را برای کارتر به همراه آورد. اما از همان زمان سیل واکنشهای انتقادی آغاز شد. مردم از روزنامه پرسیدند که آیا کودک زنده مانده است و چرا عکاس به او کمک نکرد.
نیویورک تایمز توضیح داد که کودک پس از دور شدن لاشخور توانست برخیزد، اما سرنوشت نهایی او در آن زمان مشخص نبود.
شهرت، عذاب وجدان و پایان تلخ عکاس
شهرت عکس کودک و لاشخور، کوین کارتر را به یکی از نامآورترین عکاسان خبری جهان تبدیل کرد، اما احساس گناه رهایش نکرد.
او در یادداشتی نوشت:
بسیار متأسفم. دردِ زندگی، شادی را از میان برده است؛ تا جایی که دیگر شادی وجود ندارد. خاطرات قتلها، اجساد، خشم، رنج، کودکان گرسنه و زخمی، مردان دیوانه مسلح و جلادان، مدام در ذهنم زنده میشوند.
ژوائو سیلوا، همکارش در گروه باشگاه بنگ بنگ، بعدها گفت کارتر پس از مأموریت سودان دچار افسردگی شدید شد. جودیت متلیف، یکی از دوستان نزدیکش، نیز گفت سرزنشهای مردم برای کمک نکردن به کودک، او را به شدت آزرده بود.
کارتر برای فرار از فشار روانی به مواد مخدر پناه برد. پس از تصادفی که در آن خودرویش با خانهای برخورد کرد، بازداشت شد و همسرش او را ترک کرد.
چهار ماه پس از دریافت جایزه پولیتزر، کوین کارتر در ۳۳ سالگی خودکشی کرد. چنانکه خواهرش، پاتریشیا گیرد رندبرگ، در نامهای به مجله تایم نوشت:
رنجِ مأموریتی که برای بیدار کردن چشمان جهان بر دوش داشت، سرانجام او را از پا انداخت.
میراث ماندگار و سرنوشت کودک عکس «کودک و لاشخور»
داستان تلخ کارتر الهامبخش گروه راک ولزی مَنیک استریت پریچرز شد تا آهنگی با عنوان کوین کارتر بسازند.
پس از انتشار عکس معروف «کودک و لاشخور» در نیویورک تایمز، سالها این پرسش در ذهن جهانیان باقی ماند که سرنوشت آن کودک چه شد. سکوت خبری و نبود اطلاعات دقیق، این تصویر را به نمادی از رنج بیپاسخ تبدیل کرده بود. اما در سال ۲۰۱۱، یک خبرنگار سودانی موفق شد با پدر کودک تماس بگیرد و پرده از واقعیت بردارد.
بر خلاف تصور اولیه، کودک در تصویر پسر بود، نه دختر، و نامش کونگ نیونگ اعلام شد. او در همان روز توانست خود را به مرکز تغذیه برساند و از مرگ ناشی از قحطی نجات یابد. با این حال، زندگیاش چندان طولانی نبود؛ کونگ در سال ۲۰۰۷، در سنین نوجوانی، بر اثر ابتلا به تب جان خود را از دست داد. این روایت، اگرچه پایانی تلخ دارد، اما بخشی از ابهام تاریخی یکی از تأثیرگذارترین تصاویر قرن را روشن میکند، تصویری که همدلی جهانی را برانگیخت و نگاهها را به بحرانهای انسانی در آفریقا معطوف ساخت.
