در خانواده، ترتیب تولد به موقعیت فرد نسبت به خواهر و برادرانش اشاره دارد (مانند فرزند اول، آخرین فرزند یا تنها فرزند). تصورات غلط و باورهای رایج بسیاری درباره ترتیب تولد وجود دارد. مثلاً گفته میشود که فرزند بزرگتر همیشه رئیس و فرمانده است، فرزند وسط بیشتر به دنبال صلح و میانجیگری است و فرزند آخر معمولاً مورد محبت بیشتر قرار میگیرد و میتواند از اشتباهاتش فرار کند. همچنین، تکفرزندان ممکن است به عنوان فردی مستقل یا خودخواه دیده شوند. اما آیا این تصورات واقعاً درست است یا فقط کلیشههایی بدون تحقیق علمی هستند؟
ترتیب تولد چیست؟
ترتیب تولد به ترتیب سنی فرزندان در خانواده اشاره دارد. والدین ممکن است به طور عمدی یا غیر عمدی نقشهای متفاوتی را به فرزندان خود بر اساس ترتیب تولد بدهند. برخی محققان معتقدند که دینامیکهای خانوادگی، انتظارات والدین و تفاوتهای فردی بین هر کودک میتواند منجر به ویژگیها و رفتارهای خاص شود.
نظریه آدلر چیست؟
در اوایل قرن بیستم، آلفرد آدلر، روانپزشک، نخستین کسی بود که این ایده را مطرح کرد که ترتیب تولد میتواند بر شخصیت افراد تأثیر بگذارد. طبق نظریه آدلر، فرزندان بزرگتر معمولاً حس مسئولیت بیشتری دارند، فرزندان وسط به دنبال توجه و محبت هستند و فرزندان کوچکتر ممکن است بیشتر دست به طغیان بزنند.
نکته مهم این است که نظریه آدلر اگرچه بسیار محبوب است، اما همه روانشناسان آن را نمیپذیرند. در نهایت، هر فرد ویژگیها و ضعفهایی دارد که مستقل از ترتیب تولد هستند.
فرزند بزرگتر
آدلر معتقد بود که فرزند بزرگتر در ابتدا توجه بیشتری از والدین دریافت میکند. این فرزندان معمولاً به عنوان رهبر شناخته میشوند و ویژگیهایی مانند دستاوردهای بالا و تلاش برای موفقیت را از خود نشان میدهند. فرزندان بزرگتر اغلب افراد مسئول و جاهطلبی هستند.
فرزند بزرگتر وقتی خواهر یا برادری به دنیا میآید، توجه والدین به او کمتر میشود و باید مسئولیتهای بیشتری را بپذیرد و از خواهر و برادرهای کوچکتر خود مراقبت کند. این ممکن است منجر به افزایش مسئولیتپذیری و بلوغ بیشتر آنها نسبت به سایر فرزندان شود.
فرزند وسط
فرزندان وسط ممکن است احساس کنند که در سایه خواهر یا برادر بزرگتر خود قرار دارند و بنابراین به دنبال جلب توجه در خارج از خانواده باشند. آنها ممکن است نقش میانجیگر را در خانواده بر عهده بگیرند و تلاش کنند صلح و هماهنگی بین دیگر خواهر و برادرها را حفظ کنند.
تجربه فرزندان وسط معمولاً با احساس کمبود توجه همراه است که میتواند منجر به حس ناامنی و حسادت شود. این فرزندان ممکن است رگهای سرکش داشته باشند و گاهی با مشکلاتی در ایجاد اعتماد به نفس و یا ترس از طرد شدن مواجه شوند.
فرزند آخر
فرزند آخر یا «بچهی خانواده»، معمولاً به عنوان کسی که بیشترین محبت را دریافت میکند و از زندگی لذت میبرد، شناخته میشود. والدین در این مرحله از زندگی معمولاً خستهتر و انعطافپذیرتر هستند و رفتارهای آزادانهتری دارند.
فرزند آخر غالباً با آزادی و بیپروایی بیشتری روبروست. این فرزندان میتوانند شاد و اجتماعی باشند، اما ممکن است با چالشهایی در زمینه خودکنترلی و انضباط شخصی روبرو شوند.
تکفرزند
تکفرزند مانند فرزند بزرگتر توجه بیشتری از والدین دریافت میکند که میتواند منجر به توسعه ویژگیهایی مانند کمالگرایی و وابستگی زیاد به والدین شود. تکفرزندان معمولاً احساس مسئولیت بیشتری دارند و بالغتر از سن خود به نظر میرسند.
تجربه تکفرزندها معمولاً با تعامل بیشتر با بزرگترها همراه است. آنها معمولاً متفکر، کوشا، بالغ و حساس هستند و ممکن است ترجیح دهند وقت خود را به تنهایی بگذرانند.
دو خواهر
وقتی در خانوادهای دو خواهر حضور دارند، معمولاً خواهر کوچکتر ممکن است احساس قدرت و استقلال بیشتری داشته باشد، در حالی که خواهر بزرگتر بیشتر به دنبال موفقیت و دستیابی به اهداف خود است. بسیاری از اوقات، خواهر بزرگتر به طور ناخودآگاه نقش مادرانهتری ایفا میکند و مراقب خواهر کوچکتر خود میشود.
دو برادر
در خانوادههایی که دو برادر دارند، معمولاً وضعیت متفاوتی حاکم است. برادر بزرگتر ممکن است نقش سلطهگر و حتی زورگو را بر عهده بگیرد، در حالی که برادر کوچکتر ممکن است احساس عدم امنیت بیشتری کند. این تفاوتها میتواند به روابط پیچیدهتری بین آنها منجر شود.
خواهر و برادر
روابط بین خواهر و برادر معمولاً کمتر از روابط همجنس، رقابتی است. این موضوع به دلیل تفاوتهای جنسیتی و انتظارات مختلف در خانواده است که پسران و دختران بهطور متفاوتی اجتماعی میشوند.
آیا ترتیب تولد بر روابط تأثیر میگذارد؟
ترتیب تولد نه تنها بر شخصیت فرد تأثیرگذار است، بلکه میتواند در روابط شخصی نیز نقش مهمی ایفا کند. افراد بر اساس موقعیت خود در خانواده ممکن است رفتارهای خاصی در ارتباط با دیگران نشان دهند. به طور کلی، فرزندان بزرگتر معمولاً مسئولتر و مقتدرتر هستند، در حالی که فرزندان وسط بیشتر به دنبال ایجاد صلح و آرامشاند و فرزندان آخر معمولاً روابط آزادانهتری دارند.
البته باید توجه داشت که پیچیدگیهای خانواده فراتر از ترتیب تولد است و عواملی مانند تعداد خواهر و برادرها و تفاوت سنی آنها میتواند تأثیرات این عوامل را تعدیل کند.
منبع: لایفاتک
