بیتردید، خلبانی جنگنده یکی از چالشبرانگیزترین و تخصصیترین مشاغل در عرصه هوانوردی نظامی بهشمار میرود. این حرفه نیازمند تواناییهای جسمی و ذهنی برجسته، تسلط کامل بر سیستمهای پیچیده هواپیما و شناخت دقیق از تاکتیکهای رزمی است. از همین رو، ورود به این مسیر شغلی بسیار دشوار و انحصاری است و تنها افراد معدودی با مهارتهای ویژه قادر به پیمودن آن هستند.
فرآیند تبدیل شدن به خلبان جنگنده، مسیری طولانی، دقیق و سختگیرانه دارد. به همین دلیل، دریافت حقوق بالا برای این افراد کاملاً منطقی و قابل انتظار است. اگرچه درآمد خلبانان جنگنده به اندازه خلبانان ارشد در شرکتهای هواپیمایی تجاری نیست، اما همچنان از بسیاری از مشاغل دیگر بالاتر است و با ارتقاء درجه و افزایش مسئولیتهای پروازی، رشد قابلتوجهی نیز دارد. افزون بر حقوق پایه، این خلبانان از مزایای ویژهای برخوردارند که مجموع دریافتی آنها را بهطور چشمگیری افزایش میدهد.
حقوق خلبان جنگنده چقدر است؟
حقوق سالانه خلبان جنگنده بسته به کشوری که در آن خدمت میکند متفاوت است. بیایید ابتدا با نیروهای مسلح ایالات متحده آغاز کنیم، که بزرگترین ناوگان خلبانان جنگنده در جهان را دارد. خلبانان نظامی آمریکا حقوق پایه ثابتی دریافت میکنند که بر اساس رتبه نظامیشان تعیین میشود؛ از ستوان دوم (O-1) تا ژنرال (O-10). اما علاوه بر این حقوق پایه، مزایا و پاداشهای متعددی نیز دریافت میکنند.
حال سؤال این است: میانگین درآمد یک خلبان جنگنده چقدر است؟
منابع مختلف ارقام متفاوتی ارائه میدهند؛ برخی کمتر از ۶ رقم (زیر ۱۰۰ هزار دلار) و برخی بالاتر. به عنوان مثال، سایت Aviation Job Search اعلام میکند که حقوق معمول یک خلبان جنگنده در آمریکا بین ۱۰۰٬۰۰۰ تا ۱۴۰٬۰۰۰ دلار در سال است، اما این عدد بیشتر مربوط به خلبانان باتجربهای است که چندین سال در این شغل بودهاند. اگر به جدول حقوق استاندارد ارتش آمریکا نگاه کنیم، حقوق پایهی یک خلبان تازهکار در سطح O-1 حدود ۴۳٬۵۰۰ دلار است که این رقم شامل مزایا نیست. با احتساب مزایا، یک خلبان تازهکار جنگنده میتواند انتظار درآمدی بین ۶۰٬۰۰۰ تا ۸۰٬۰۰۰ دلار در سال را داشته باشد.
میانگین حقوق خلبان جنگنده در کشورهای مختلف
| کشور | میانگین حقوق خلبان جنگنده |
|---|---|
| ایالات متحده | ۱۰۰٬۰۰۰ تا ۱۴۰٬۰۰۰ دلار |
| بریتانیا | ۷۰٬۰۰۰ تا ۱۰۰٬۰۰۰ پوند (۹۰٬۰۰۰ تا ۱۳۰٬۰۰۰ دلار) |
| کانادا | ۸۰٬۰۰۰ تا ۱۲۰٬۰۰۰ دلار کانادا (۵۸٬۰۰۰ تا ۸۸٬۰۰۰ دلار آمریکا) |
| استرالیا | ۱۰۰٬۰۰۰ تا ۱۵۰٬۰۰۰ دلار استرالیا (۶۶٬۹۰۰ تا ۱۰۰٬۳۵۰ دلار آمریکا) |
در مقایسه با ایالات متحده، میزان حقوق در برخی کشورهای توسعهیافته مانند کانادا و بریتانیا پایینتر به نظر میرسد. بهعنوان نمونه، بر اساس دادههای سایت Glassdoor، حقوق پایه یک خلبان در نیروی هوایی سلطنتی کانادا (RCAF) بین ۴۹٬۰۰۰ تا ۸۶٬۰۰۰ دلار کانادا (۳۶٬۰۰۰ تا ۶۳٬۰۰۰ دلار آمریکا) اعلام شده، اما خلبان جنگنده از این رقم بالاتر دریافت میکند. همین وبسایت اعلام میکند که حقوق یک خلبان در نیروی هوایی سلطنتی بریتانیا (RAF) بین ۴۵٬۰۰۰ تا ۷۰٬۰۰۰ پوند (۵۸٬۵۰۰ تا ۹۱٬۰۰۰ دلار آمریکا) است، که مجدداً، یک خلبان جنگنده انتظار دستمزد بالاتری دارد.
خلبانان جنگنده چه مزایای دیگری دریافت میکنند؟
مانند سایر مشاغل نظامی، شغل خلبان جنگنده نیز مجموعهای از مزایا و کمکهزینهها را شامل میشود که باعث جذابتر شدن بسته کلی حقوق و دستمزد این شغل در نیروهای هوایی میگردد. این مزایا میتواند شامل موارد ضروری مانند پرداخت اجاره، کمکهزینه غذا، خدمات درمانی و مزایای بازنشستگی باشد. هرچند برخی از این مزایا در مشاغل هوانوردی غیرنظامی نیز وجود دارد، اما در نظامیها معمولاً سخاوتمندانهتر هستند، چرا که ماهیت این شغل بسیار دشوار و خطرناک است.
همچنین نوعی جبران خدمات مبتنی بر عملکرد نیز وجود دارد که میتواند مبلغ دریافتی ماهانه خلبان جنگنده را بهطور قابل توجهی افزایش دهد. یکی از این موارد «پرداخت پرواز» است که در ارتش آمریکا بهطور رسمی با عنوان Aviation Career Incentive Pay (ACIP) شناخته میشود و معمولاً بین ۱۵۰ تا ۱,۰۰۰ دلار در ماه بسته به ارشدیت خلبان پرداخت میشود. علاوه بر این، مزایای مرتبط با مأموریتهای جنگی و اعزامها نیز وجود دارند، مانند پرداختهای ویژه برای مأموریتهای پرخطر یا وظایف تخصصی مثل آموزش.
انواع مزایای پرداختی برای خلبانان جنگنده
| نوع مزایا | توضیحات |
|---|---|
| پرداخت پرواز | پرداخت اضافی برای خلبانانی که در مأموریتهای پروازی فعال هستند |
| مأموریتهای جنگی | پرداخت اضافی برای مأموریتهای رزمی فعال و همچنین پاداشهای مبتنی بر عملکرد |
| حقوق اعزامی | پرداخت اضافی برای کسانی که در مناطق جنگی یا پرخطر خدمت میکنند |
| حقوق خطر | برای خلبانانی که در مأموریتهای پرریسک شرکت میکنند |
| وظایف ویژه | پاداش برای آموزش، رهبری یا نقشهای عملیاتی خاص |
| پاداش عملکرد | بر اساس شاخصهایی مانند آمادگی، موفقیت مأموریت و کارایی فردی |
| کمکهزینه خانوادهمحور | برای خلبانانی که هزینههای مسکن یا خانوادگی دارند |
| کمکهزینه مسکن | تأمین هزینههای زندگی در صورت سکونت در مکانی دور از پایگاه |
نکته مهم دیگر اینکه برخلاف بسیاری از خلبانان تجاری، خلبانان جنگنده معمولاً بدهی سنگینی بابت آموزش ندارند. علت این است که خلبانان نظامی معمولاً از طریق آکادمیهای نظامی یا برنامههای آموزشی یارانهای آموزش میبینند که آنها را مقروض نمیکند. این در حالی است که بسیاری از خلبانان غیرنظامی باید دوره آموزش خود را با هزینه شخصی طی کنند که معمولاً بیش از ۱۰۰٬۰۰۰ دلار برای آنها تمام میشود.
سختیهای شغل خلبان جنگنده
خلبانی جنگنده تجربهای بسیار دشوار، هم از لحاظ ذهنی و هم از نظر جسمی است؛ به همین دلیل خلبانان جنگنده باید پروتکلهای سختگیرانهای در زمینه آموزش و آمادگی جسمانی را طی کنند. اگر فردی بتواند از فرآیند انتخابی با موفقیت عبور کند، وظایف روزانهی پرچالشی در انتظار او خواهد بود؛ از جمله برنامهریزی مأموریت، آمادهسازی پیش از پرواز، تمرینهای پروازی، و حتی جلسات شبیهسازی منظم.
در زمان اعزام به میدان نبرد، خلبانان باید انتظار ساعات کاری نامنظم و روزهای کاری طولانی را داشته باشند، بهعلاوه شجاعتی که برای پرواز در مناطق جنگی مورد نیاز است. با توجه به پیشرفت فنی فوقالعاده جتهای جنگی مدرن، خلبانان باید توانایی بالایی در پردازش دادهها و تصمیمگیری آنی داشته باشند؛ آن هم در حین پرواز با سرعت مافوق صوت.
با توجه به سرعتهای خیرهکنندهای که جتهای جنگی میتوانند به آن برسند، خلبانان باید توانایی تحمل نیروی گرانش بالا (G-force) را داشته باشند، در غیر این صورت ممکن است در حین پرواز بیهوش شوند؛ پدیدهای که به آن GLOC (از دست دادن هوشیاری ناشی از نیروی G) گفته میشود. این زمانی اتفاق میافتد که نیروی G آنقدر زیاد باشد که جریان خون به مغز را مسدود کند و در عرض چند ثانیه باعث بیهوشی خلبان شود.
مقایسه درآمد خلبانان جنگنده با خلبانان خطوط هوایی تجاری
خلبانان نظامی نباید انتظار داشته باشند که در دوران خدمت خود به سطح درآمدی خلبانان خطوط هوایی تجاری برسند؛ بهویژه در مراحل پایانی دوران خدمتشان. این تفاوت درآمد دلایل منطقی دارد، بهخصوص اینکه خلبانان تجاری مسئول جان صدها نفر در داخل هواپیما هستند. هرچند حقوق سالانه در صنعت هوانوردی تجاری در ابتدا پایینتر است، اما خلبانان خطوط هوایی بهسرعت در مسیر افزایش حقوق پیش میروند و در مراحل ارشد کاری خود ممکن است درآمدی دستکم سه برابر یک خلبان نظامی داشته باشند.
از اینرو، برای بسیاری این سوال پیش میآید که چرا یک خلبان جوان باید شغل نظامی را بهجای پروازهای تجاری انتخاب کند؟ پاسخ در انگیزهها نهفته است. بر اساس اظهارات بسیاری از خلبانان نظامی در فضای آنلاین، شایعترین دلیل، احساس وظیفه و لذت خدمت به کشور است؛ ارزشی که برای آنها از کسب درآمد سطح بالا مهمتر است.
جدول زیر، میزان متوسط درآمد خلبانان تجاری در شرکتهای بزرگ هواپیمایی ایالات متحده را نشان میدهد (بر اساس اطلاعات مدرسه هوانوردی ATP):
| شرکت هواپیمایی | کمکخلبان (سال اول) | کاپیتان (سال ششم) | کاپیتان (سال دوازدهم) |
|---|---|---|---|
| American Airlines | ۱۱۳٬۰۰۰ دلار | ۳۲۳٬۰۰۰ دلار | ۳۳۸٬۰۰۰ دلار |
| Delta Air Lines | ۱۱۳٬۰۰۰ دلار | ۳۲۲٬۰۰۰ دلار | ۳۳۶٬۰۰۰ دلار |
| United Airlines | ۱۱۶٬۰۰۰ دلار | ۳۲۸٬۰۰۰ دلار | ۳۴۳٬۰۰۰ دلار |
| Alaska Airlines | ۱۱۵٬۰۰۰ دلار | ۳۱۱٬۰۰۰ دلار | ۳۲۵٬۰۰۰ دلار |
| Southwest Airlines | ۱۲۶٬۰۰۰ دلار | ۳۱۶٬۰۰۰ دلار | ۳۳۱٬۰۰۰ دلار |
از نگاه صرفاً مالی، بسیاری از خلبانان نظامی در نهایت به حرفه تجاری روی میآورند، و در میانه یا اواخر دوران کاری خود میتوانند به درآمد بالاتری دست پیدا کنند. با این حال، تجربهی پرواز با پیشرفتهترین و هیجانانگیزترین هواپیماهای جنگی دنیا، چیزی است که هیچ دستمزدی نمیتواند جای آن را بگیرد.
چطور میتوان خلبان جنگنده شد؟
شغل خلبانی جنگنده یکی از تخصصیترین و دشوارترین جایگاهها در ارتش بهشمار میرود و مسیر دستیابی به آن، فرآیندی طولانی، پیچیده و بسیار رقابتی است. متقاضیان این حرفه باید حداقل دارای مدرک کارشناسی بوده و از نظر جسمانی شرایطی چون بینایی عالی، قد مناسب و سلامت عمومی کامل را دارا باشند.
در ارتش ایالات متحده، تمامی خلبانان جنگنده ابتدا باید بهعنوان افسر رسمی وارد خدمت شوند. این مسیر از طریق یکی از سه گزینه زیر آغاز میشود:
- آکادمی نظامی
- برنامه آموزش افسران ذخیره (ROTC)
- مدرسه آموزش افسران (OTS)
پس از ورود به این مسیر، داوطلبان باید در آزمونهای انتخابی بسیار سختگیرانهای شرکت کنند تا مجوز ورود به دوره آموزش مقدماتی خلبانی (UPT) را کسب کنند. این دوره که بین یک تا دو سال به طول میانجامد، ابتدا با آموزشهای پایه پرواز آغاز میشود و سپس به تمرینات تخصصی با هواپیماهای جت آموزشی میرسد. در پایان این دوره، بر اساس عملکرد فرد، مسیر تخصصی او مشخص میشود که خلبانی جنگنده یکی از رقابتیترین و پرطرفدارترین گزینههاست.
در صورت انتخاب این مسیر، خلبان باید یک سال دیگر آموزش تخصصی را پشت سر بگذارد که شامل یادگیری دقیق سیستمهای تسلیحاتی، تاکتیکهای رزمی و شناخت کامل از نوع خاصی از هواپیمای جنگنده است. پس از این مرحله، فرد به یک اسکادران عملیاتی ملحق میشود تا در تمرینات آمادگی مأموریتی شرکت کند و در نهایت بهعنوان خلبان جنگنده عملیاتی شناخته شود.
نکته قابل توجه این است که تبدیل شدن به خلبان جنگنده، مستلزم تعهدی بلندمدت است. معمولاً از افراد انتظار میرود که بین ۸ تا ۱۰ سال خدمت فعال انجام دهند. این الزام بهدلیل هزینههای بسیار بالایی است که ارتش برای آموزش هر خلبان جنگنده متحمل میشود—هزینهای که بین ۵ تا ۱۰ میلیون دلار برای هر نفر برآورد میشود.
