در لحظات تنش و اختلاف با شریک زندگی، حفظ آرامش شاید سختترین کار دنیا باشد. اما درست در همین لحظات است که کلمات میتوانند یا رابطه را ترمیم کنند یا به آن ضربهای جبرانناپذیر بزنند. روانشناسان هشدار میدهند که برخی جملات، حتی اگر با نیت آرام کردن فضا گفته شوند، میتوانند اعتماد را از بین ببرند و احساسات طرف مقابل را بیارزش جلوه دهند.
دکتر جفری برنستاین، روانشناس و نویسنده، معتقد است که بسیاری از زوجها در ابتدای رابطه با دقت و ملاحظه رفتار میکنند، اما با گذشت زمان، این احتیاط جای خود را به واکنشهای ناخوشایند میدهد. اگر این واکنشها به عادت تبدیل شوند، آینده رابطه در معرض خطر جدی قرار میگیرد.
برنستاین سه جمله را بهعنوان نمونههایی از گفتارهای مخرب معرفی میکند: «زیادی واکنش نشون میدی»، «چیز مهمی نیست» و «خیلی حساسی». به گفته او، این جملات نهتنها کمکی به حل مسئله نمیکنند، بلکه باعث میشوند طرف مقابل احساس کند که درک نمیشود و احساساتش نادیده گرفته شدهاند.
او به تجربه یکی از مراجعانش اشاره میکند: زنی به نام لیزا که از تغییر رفتار همسرش، آرون، شکایت داشت. لیزا میگفت که در آغاز رابطه، آرون مدام به او ابراز علاقه میکرد، اما حالا هر بار که بحثی پیش میآید، تنها واکنشش این است که بگوید: «تو دیوونهای!» نتیجه این روند، پایان رابطهشان بود.
برنستاین همچنین نسبت به رفتارهایی مانند حسابکشی در رابطه هشدار میدهد؛ اینکه چه کسی آخرین بار عذرخواهی کرده یا چه کسی بیشتر برای رابطه تلاش کرده، تنها باعث ایجاد رقابت و دلخوری میشود. او همچنین از پدیدهای به نام «سنگاندازی» یاد میکند؛ زمانی که یکی از طرفین از گفتوگو طفره میرود و سکوت میکند. این رفتار، بهگفته او، نشانهای از قطع ارتباط عاطفی است و میتواند به مرور رابطه را از درون تهی کند.
به باور برنستاین، روابط سالم نیازمند مراقبت آگاهانه هستند. بیتوجهی به احساسات، مقایسه، و قطع ارتباط، از جمله رفتارهایی هستند که بهسادگی میتوانند پایههای یک رابطه را سست کنند. او در کتاب خود با عنوان «چرا نمیتونی ذهنم رو بخونی؟» به ۹ الگوی ذهنی مخرب اشاره میکند که مانع شکلگیری روابط عاطفی سالم میشوند.
در همین زمینه، دکتر مارک تراورز، روانشناس آمریکایی، نیز به جملهای اشاره میکند که بهگفته او، از آنچه تصور میشود آسیبزنندهتر است: «چرا نمیتونی مثل فلانی باشی؟» این جمله، بهزعم تراورز، نوعی مقایسه تحقیرآمیز است که میتواند نشانهای از بحران عمیق در رابطه باشد. او این رفتار را «مرگ از طریق مقایسه» مینامد؛ چرا که طرف مقابل را با فردی دیگر—خواه شریک قبلی، یکی از دوستان یا حتی نسخهای ایدهآل از خودش—مقایسه میکند و بهطور ضمنی میگوید که کافی نیست.
در نهایت، اگر میخواهید رابطهای پایدار و سالم داشته باشید، باید یاد بگیرید که در لحظات سخت، بهجای تخریب، به ساختن فکر کنید. احترام به احساسات، پرهیز از مقایسه و گفتوگوی صادقانه، کلیدهایی هستند که میتوانند رابطهتان را از بحران عبور دهند.