شب یلدا یا شب چله یکی از کهنترین جشنهای ایرانی است که به مناسبت بلندترین شب سال و انقلاب زمستانی برگزار میشود. این شب از غروب آفتاب روز ۳۰ آذر شروع شده و تا طلوع آفتاب اول دی ادامه دارد.
خانوادههای ایرانی در شب یلدا دور هم جمع میشوند و به تناسب فرهنگهای مختلف استانها و قومیتها، شامی مفصل همراه با میوههایی مانند هندوانه و انار تهیه و سرو میکنند. بعد از خوردن تنقلات، بزرگان خانواده به قصهگویی میپردازند و با دیوان حافظ فال میگیرند. این جشن به همه لحظاتی شاد و خاطرهانگیز میبخشد.
شب یلدا در هر استان ایران با آداب و رسوم خاص خود برگزار میشود. به همین دلیل، روزیاتو تصمیم دارد هر روز آداب و رسوم ویژه مردم استانهای مختلف را در شب یلدا بهصورت جداگانه معرفی کند.
مراسم شب یلدا
شب یلدا از زمان داریوش یکم در سال ۵۰۲ قبل از میلاد به تقویم ایرانیان باستان وارد شد و به عنوان یکی از شبهای مقدس در ایران باستان شناخته میشد.
†5’‰
آداب و رسوم مردم استان آذربایجان شرقی در شب یلدا
مردم آذربایجان شرقی به مهماننوازی، سلحشوری، آزادمنشی، راستگویی و مرزداری شهرت دارند و در دوستی پایدار و در برابر مشکلات شجاع و مقاوم هستند.
در آذربایجان شرقی، جشن شب یلدا با آداب و رسوم ویژهای همراه است. زمستانهای طولانی و سرد این منطقه باعث شده است که مردم بهخصوص به شب یلدا اهمیت دهند و این شب را با سنتهای خاصی گرامی بدارند.
مردم آذربایجان شرقی در شب یلدا هندوانه مصرف میکنند و معتقدند که خوردن هندوانه آنها را از سرمای زمستان مصون میدارد. برنج، مرغ و آش شیر نیز از غذاهای متداول این شب هستند. بعد از شام نیز انواع تنقلات و میوهها مانند آجیل، لبو، هویچ، حلوای گردو، خربزه، انگور، بادام و سنجد مصرف میشود.
در تبریز نیز در موسم یلدا «عاشیقها» نواخته و خوانده میشوند. عاشیقها نوازنده و خوانندههای محلی هستند که اشعار و موسیقی آنها برگرفته از فرهنگ مردمی است. قصههای عاشیقها ریشه در افسانههای کهن ایرانی دارد و شامل داستانهایی همچون «کوراوغلو» و «قربانی و پری» میشود.
در این شب، زمانی که ریش سفید خانواده هندوانه را با چاقو میبرد، میگوید: «بلایای خودمان را امروز بریدیم». مردم تبریز پوست میوهها و زبالهها را در آب روان میریزند و این را خوشیمن میدانند.
پس از خوردن میوه و تنقلات، بزرگان خانواده به نقل حکایات و داستانهایی از حماسههای ملی مانند «اصلی و کرم»، بایاتی خواندن و ضربالمثلها میپردازند و تا پاسی از شب به گفتوگو مشغول میشوند.
در این شب، زنان تا پایان چله کوچک خانهتکانی نمیکنند و معتقدند که اگر در طول این دو چله کسی خانهتکانی کند، چله او را نفرین میکند و بدبختی و نکبت به دنبال خواهد داشت.
یکی از سنتهای دیگر در شب یلدا، ارسال «خوانچه» است. خانواده داماد در این شب برای خانواده تازه عروس خوانچهای میفرستند که شامل هندوانه، پارچههای حریر و گرانقیمت، میوهها و شیرینیهای متنوع و آجیل است.
اگر رسم و رسوم خاصی در شب یلدا دارید که در این مطلب ذکر نشده، خوشحال میشویم که آن را در بخش نظرات با ما و دیگر مخاطبان روزیاتو به اشتراک بگذارید.
